//ZIOŁA//RYBY//PORADY//SŁOWNIK//KALKULATORY//CIEKAWOSTKI//

KUCHNIE ŚWIATA
/
/KALENDARZ OWOCÓW / WARZYW//
KALENDARZ POLOWAŃ//

GRILLOWANIE//



NIE JEDZ RYB ZAGROŻONYCH WYGINIĘCIEM

WWF POLSKA

Jedzenie ryb od wieków utożsamiane jest ze zdrowym stylem życia. Potwierdzają to badania naukowe – wybór mięsa ryb jako źródła białka w codziennej diecie bardzo korzystnie wpływa na organizm. Niestety zasoby ryb na świecie drastycznie maleją – 4 na 5 gatunków jest  zagrożonych wyginięciem, głównie na skutek nadmiernych połowów. Musimy działać w celu ich ochrony – aby zapewnić przetrwanie gatunków oraz zdrowe źródło pożywienia przyszłym pokoleniom.

Każdy z nas ma wpływ na stan zasobów ryb i owoców morza na świecie. Wybierajmy te ryby, których liczebność jest na stabilnym poziomie i te, które posiadają certyfikaty gwarantujące, że ich produkcja nie szkodzi środowisku. Dzięki temu wpłyniemy na to, które gatunki będą łowione. Zwracajmy także uwagę na wielkość ryb - nie kupujmy ryb mniejszych od podanych w poradniku wymiarów ochronnych - te ryby przed złowieniem nie zdążyły wydać na świat potomstwa.

Poniżej przedstawiamy trzy gatunki ryb,  które najchętniej kupują Polacy –sprawdź czy mintaj, śledź i panga to dobry wybór. Światło zielone oznacza "Smacznego!", żółte - "Uwaga!", a czerwone - "Nie kupuj!".




DORSZ


Ogromne stada dorszy migrują setki kilometrów pomiędzy miejscem rozmnażania a miejscem żerowania. Dojrzała samica dorsza potrafi złożyć nawet kilka milionów ziaren ikry. Niestety tylko z nielicznych wyrosną dorosłe osobniki.

WYSTĘPOWANIE

Bałtyk, Morze Północne i północny Atlantyk od Morza Barentsa, aż po zachodnie wybrzeże Francji. W Bałtyku występują dwa stada dorszy – wschodnie i zachodnie, które odbywają tarło w różnym czasie.

STAN

Po wielu latach niskiej liczebności, bałtyckie stado wschodnie dorsza odbudowuje się. Według najnowszych danych, dorsza z tego stada jest obecnie trzy razy więcej niż w roku 2006.  Stado zachodnie utrzymuje się na stabilnym, ale nadal niskim poziomie. Stan populacji dorsza poprawił się dzięki mądremu, długofalowemu i opartemu na doradztwie naukowym  zarządzaniu zasobami tego gatunku , oraz wyeliminowaniu nielegalnych połowów.

ZALECENIA: ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj dorsza ze stada wschodniego w Bałtyku. To głównie tego dorsza poławiają polscy rybacy. Śmiało sięgaj także po dorsza z Morza Barentsa oraz tego z certyfikatem MSC. Nie kupuj dorsza mniejszego niż 40  cm, dopiero przy tej długości osiąga on dojrzałość płciową.Nie kupuj także filetów mniejszych niż 30 cm.

ZALECENIA: ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Unikaj dorsza ze stada zachodniego na Bałtyku - populacja ta, mimo stabilnej liczebności jest nadal na niskim poziomie.  Zamiast niego wybieraj dorsza ze stada wschodniego, Morza Barentsa lub z certyfikatem MSC.





FLĄDRA


Flądra, zwana również stornią, najczęściej żyje w wodach słonawych i ujściach rzek.

Flądra zamieszkuje muliste i piaszczyste, miękkie dna. Spotkać ją można zarówno w wodach przybrzeżnych, jak i stumetrowych głębinach. Flądra aktywna jest w nocy, a w dzień leży zakopana w dnie. Żywi się małymi skorupiakami, wieloszczetami i mięczakami. Zima prawie całkowicie przestaje się odżywiać i migruje do głębszych, bardziej słonych wód.

WYSTĘPOWANIE

Wzdłuż wybrzeży całej Europy aż do Morza Barentsa i Morza Białego, w całym Bałtyku, szczególnie często w okolicach ujścia rzek.

STAN

Flądra w Morzu Bałtyckim nie jest zagrożona.

CZY WIESZ, ŻE:
  • fląder jest prawostronna – w momencie przeobrażenia większość fląder kładzie się na lewym boku, a ich lewe oko wędruje na prawą stronę. Tylko 30% osobników jest lewostronna.
  • W miejscach gdzie flądra i gładzica odbywają tarło wspólnie, gatunki te często krzyżują się tworząc hybrydy.

ZALECENIA: ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj duże flądry bez obaw! Mięso tej ryby jest doskonałe! Uważaj jednak na wymiar ochronny - nie kupuj ryb krótszych niż 25cm.





HALIBUT


Halibut jest żarłoczną rybą drapieżną, która poluje na dorsze, plamiaki i inne ryby denne. Zapuszcza się także w wyższe warstwy wody. Halibut atlantycki może osiągać wielkość 3 - 4 metrów i ważyć ponad 300 kg.

WYSTĘPOWANIE

Wybrzeże Norwegii, Szkocja, Grenlandia, Nowa Funladnia, Irlandia i Morze Barentsa. W Norwegii jest także hodowany.

STAN

Powolny wzrost i późne dojrzewanie płciowe sprawiają, że halibut jest bardzo wrażliwy na nadmierne połowy. Prawie wszędzie populacje tego gatunku są zagrożone. W dobrym stanie są jego populacje grenlandzkie i je często możemy spotkać w naszych sklepach. Jest to tzw. halibut niebieski lub halibut mniejszy (Reinhardtiushippoglossoides). Gatunek ten jest dużo mniejszy - osiąga maksymalnie do 120 cm długości i 45 kilogramów.

ZALECENIA: ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj śmiało halibuta. W naszych sklepach sprzedawany jest głównie halibut mniejszy pochodzący z wód otaczających Grenlandię, którego populacje są stabilne. Jeżeli  jednak spotkasz halibuta atlantyckiego, w żadnym wypadku go nie kupuj. Jest on zagrożony wyginięciem.





HOMAR


Homar jest niezwykle silnym przedstawicielem skorupiaków. Każde z dwojga szczypiec homara ma inne zastosowanie - jedno jest niezwykle silne i służy kruszeniu muszli, drugie - bardziej precyzyjne jest swego rodzaju scyzorykiem. Ciało homara przybiera podczas gotowania czerwony kolor.

Homar może być zarówno prawo jak i lewo ręczny. Żyje na kamienistym dnie w płytkich wodach, gdzie w ciągu dnia może znaleźć kryjówkę. Żeruje głownie nocą. Żywi się wszystkimi występującymi na dnie organizmami: małżami, ślimakami, jeżowcami. W ciągu lata objęty jest on ochroną ze względu na odbywane wtedy tarło.

WYSTĘPOWANIE

Homar występuje na wybrzeżach całej Europy. Wyjątek stanowi Bałtyki oraz wybrzeża Islandii.

STAN

Dane na temat zasobów są słabe. Jednak zastosowane metody ochrony homara – czasowe zakazy połowów, oraz wymiar ochronny wynoszący 22 cm chronią ten gatunek przed przełowieniem.

ZALECENIA: ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Kupuj swobodnie homary większe niż 22 cm.





KARP


Karp jest jedną z najważniejszych ryb hodowlanych w Polsce. Według szacunków na świecie odławia się ok. 200 tys. ton karpia rocznie.

Przez wędkarzy karp jest uważany za rybę waleczną i przebiegłą. Karp występuje w polskich jeziorach i rzekach. Nie jest to jednak jego naturalne środowisko - został tam wprowadzony sztucznie, lub uciekł z hodowli. W środowisku naturalnym w Polsce karp nie rozmnaża się. Spowodowane jest to zbyt niską temperaturą wody.

WYSTĘPOWANIE

Zlewiska mórz Czarnego, Kaspijskiego i Aralskiego. Licznie odmiany hodowlane są rozpowszechnione zarówno w hodowli jak i w wodach otwartych niemal na całym świecie.

ZALECENIA: ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj karpia bez obaw. W polskich sklepach znajdziesz tylko karpie hodowlane.





SZCZUPAK


Szczupak jest rybą drapieżną i jego pożywienie stanowią właściwie wyłącznie inne ryby, często inne szczupaki. Jego ofiary osiągają nawet dwie trzecie jego własnej wagi.

Szczupak może osiągać wielkość ponad 1,5 metra i ważyć ponad 25 kg! Rozmnaża się w marcu i kwietniu. Mięso szczupaka jest bardzo cenione, szczególnie w Europie Środkowej i Południowej.

WYSTĘPOWANIE

W jeziorach, rzekach i słonawej wodzie. Chętnie przebywa w zaroślach trzcinowych i w płytkich wodach przy plażach.

STAN

W jeziorach i rzekach stan populacji jest względnie stabilny.

ZALECENIA: ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj szczupaka pochodzącego z jezior i rzek oraz z zarządzanych w sposób zrównoważony stad bałtyckich. Nie kupuj ryb mniejszych niż 40 cm lub dłuższych niż 75 cm.





SZPROT


Szprot przypomina śledzia, ale osiąga mniejsze wymiary. Podobnie jak w przypadku śledzi, wymiary poszczególnych podgatunków mogą się bardzo od siebie różnić.

Szprot bałtycki ma mniejszą zawartość tłuszczu i inny smak niż szprot pochodzący z Oceanu Atlantyckiego. Ryby z Bałtyku odławiane są głównie w celu  produkcji konserw, takich jak „sardynki” lub „byczki” oraz na mączkę rybną i olej rybny.

ZALECENIA: ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj szprota bez obaw. Stanowi niższe ogniwo łańcucha pokarmowego. Z punktu widzenia zasobów spożywanie takich organizmów jest korzystniejsze.





ŚLEDŹ


Ławice śledzia osiągają największe na świecie rozmiary. W ciągu dnia występuje przy dnie, a nocą przebywa w pośrednich lub górnych warstwach wody. Śledź zamieszkujący środkową część Bałtyku to sałaka, czyli śledź bałtycki. Sałaka jest zdecydowanie mniejsza, mniej tłusta i dojrzewa wcześniej od innych odmian śledzia oceanicznego.

WYSTĘPOWANIE

Śledź występuje w wodach oceanicznych i słonawych. Jest rybą często spotykaną w Bałtyku.

STAN

Stan populacji śledzia bałtyckiego w centralnej części Bałtyku, w Zatoce Fińskiej i Botnickiej jest stabilny.  Przełowione są stada śledzia w zachodniej Szkocji i Irlandii.

ZALECENIA: ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj śledzia bez obaw! Staraj się wybierać produkty z certyfikatem MSC, co świadczy o tym, że pochodzą z dobrze zarządzanych łowisk.





KREWETKA PÓŁNOCNA


Krewetka północna żyje na dnach utworzonych z miękkich osadów, na głębokości 50-500 metrów. Krewetki te rozmnażają się jesienią, a samice przechowują zapłodnioną ikrę przez całą zimę.

Dorosła krewetka północna może osiągać 16 – 17 cm długości.

STAN

Populacje krewetki północnej uznawane są za stabilne.

ZALECENIA:  ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj swobodnie krewetki północne z certyfikatem MSC - zostały one złowione w sposób zrównoważony.

ZALECENIA:  ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Krewetka północna nie jest przełowiona. Połowy tego gatunku wiążą się jednak z dużą ilością przypadkowo złapanych ryb i innych morskich organizmów i mogą powodować uszkodzenia dna. Najlepiej kupuj norweskie i grenlandzkie krewetki północne, ponieważ tamtejsze prawo wymaga stosowania metod minimalizujących połowy uboczne.





MAKRELA


Makrela to wytrwały i szybki pływak. Żyje w otwartych wodach, gdzie pływając blisko powierzchni poszukuje pokarmu - skorupiaków i drobnych ryb jak np. śledzie.

Makrele żyją w ławicach. Podczas polowań wszystkie osobniki w ławicy poruszają się synchronicznie w tym samym kierunku. Ze względu na brak pęcherza pławnego gatunek ten jest znakomitym nurkiem – z łatwością przemieszcza się pomiędzy powierzchnią i dnem. W zimę ryby te przebywają przy dnie na głębokości 150 – 200 metrów.

Makrele dojrzewają płciowo w wieku 3 – 4 lat i osiągają wtedy długość około 30 cm. Żyją do 20 lat.

WYSTĘPOWANIE

Od Morza Północnego aż do Morza Śródziemnego, w Morzu Czarnym, południowo – zachodnim Bałtyku, okolicach Islandii i Nowej Finlandii.

STAN

Stada w północno – wschodnim Atlantyku poławiane są obecnie w sposób zrównoważony przy użyciu selektywnych metod połowowych, według zasad określonych w długoterminowym planie zarządzania tymi zasobami. Wiele stad posiada już certyfikat MSC.

CZY WIESZ, ŻE?

Makrele potrafią przemieszczać się w ogromnych ławicach dochodzących do 100 metrów wysokości i 100 metrów szerokości.

ZALECENIA:  ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj spokojnie makrele posiadające certyfikat MSC. Pytaj także o makrele pochodzące z lokalnych łowisk.





HOMAR NORWESKI


Homar norweski większość czasu spędza w wydrążonych w miękkim dnie tunelach i dziurach na głębokości od 30 do 250 metrów.

Gatunek ten żerować zaczyna w nocy. Swoje ofiary odnajduje za pomocą węchu, którego receptory umieszczone są na końcach czułków. Samice składają jaja co drugi rok. Dojrzałość płciową homar norweski osiąga dopiero w wieku 3-5 lat, mierząc zaledwie 10 cm. Dorosły samiec może mieć 24 cm długości od kolca czołowego po koniec ogona. Samice są nieco mniejsze.

WYSTĘPOWANIE

Wzdłuż całej europejskiej części wybrzeża Atlantyku od Norwegii po Portugalię.

STAN

Homary norweskie występujące w Europie Północnej nie są dziś uznawane za przełowione, w przeciwieństwie do bardzo zmniejszających się zasobów w południowo – wschodnim Atlantyku, wzdłuż wybrzeży Hiszpanii i Portugalii.

ZALECENIA: ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Liczba homarów norweskich zmniejszyła się nieco w ostatnich latach i gatunek ten może być na granicy przełowienia w niektórych regionach. Ponieważ połowy za pomocą trałowania powodują niekorzystne przyłowy innych organizmów, pytaj w sklepach o homary norweskie poławiane pułapkami.





KRAB


Kraby żyją na skalnych i skalistych dnach blisko brzegu, do głębokości 30 m. Liczba łowionych na terenie Wielkiej Brytanii krabów wzrosła od roku 1960 pięciokrotnie. Dla tego też naukowcy ostrzegają przed nadmierną presją rybołówstwa na ten gatunek. Aby przeciwdziałać przełowieniu władze zwiększyły wymiar ochronny tej ryby.

WYSTĘPOWANIE

Wybrzeże Norwegii, cieśniny duńskie, wybrzeża Morza Północnego, Morze Śródziemne.

STAN

Brak danych na temat stanu zasobów.

ZALECENIA: ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Ze względu na brak danych naukowych dotyczacych liczebności populacji rozważ dwa razy czy musisz koniecznie zjeść kraba.





MINTAJ


Mintaj zamieszkuje zarówno wody płytkie, jak i 200 metrowe głębiny. W ciągu dnia przemieszcza się pomiędzy dnem morza a powierzchnią wody. Stosunkowo szybko rośnie, żyje nawet 17 lat, żywi się głównie krylem, skorupiakami i innymi rybami. Mintaj jest jedną z najważniejszych ryb dla światowego rybołówstwa. Łowiony jest głównie przez Japończyków, Koreańczyków, Amerykanów i Rosjan. Samice często są chwytane podczas okresu godowego dla ikry, a mięso mintaja wykorzystywane jest do produkcji paluszków rybnych, filetów, a także jako surimi – imitacja mięsa z kraba.

WYSTĘPOWANIE

Północno – pacyficzny ekologiczny odpowiednik atlantyckiego dorsza, zimne wody wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki i wschodniego wybrzeża Azji.

STAN

Większość stad mintaja w północnym Pacyfiku jest stabilna. Niektóre z nich uzyskały certyfikat MSC, co świadczy o tym, że pochodzą z dobrze zarządzanych łowisk.

ZALECENIA:  ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Pytaj o mintaja posiadającego certyfikat MSC - pochodzącego z północnego Pacyfiku.  Unikaj kupowania mintaja ze wszystkich stad spoza północnego Pacyfiku.





PANGA


Panga jest słodkowodnym, tropikalnym gatunkiem ryby. Jej dużym walorem jest łatwość hodowli. W Polsce jest niezwykle popularna,  zarówno w sklepach, jak i w restauracjach - mimo swoich wątpliwych wartości odżywczych. Ze względów marketingowych, pangą nazywa się także wiele innych azjatyckich gatunków ryb.

W handlu nazwą tą określa się np. morski gatunek Megalaspis cordyla i sprowadzanego z wietnamskich hodowli suma cekinowego. Do grupy tych ryb należy także tilapia - hodowana od ponad 3000 lat na terenie Afryki.

WYSTĘPOWANIE

W naturze w delcie Mekongu w południowo –wschodniej Azji. Hodowana w stawach lub w specjalnych klatkach umieszczonych w nurcie rzek w wielu rejonach Azji.

STAN

Nie ma dokładnych danych naukowych na temat stanu zasobów pangi w naturze. Przyjmuje się jednak, że są one niskie. Złe zarządzanie hodowlą oraz sposób jej prowadzenia powoduje ogromne straty dla środowiska. Dodatkowo, poławianie innych gatunków ryb na paszę dla pangi powoduje spadek ich liczebności.

ZALECENIA:  ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Nie kupuj pangi pochodzącej z hodowli w Wietnamie, gdyż te hodowle szkodzą środowisku. Hodowcy wietnamscy podjęli jednak starania, aby do 2015 roku hodowle pangi prowadzono metodami przyjaznymi środowisku. Mamy nadzieję, że pangi hodowane w Wietnamie otrzymają wtedy certyfikat MSC.  Zastanów się zanim zjesz bliską kuzynkę pangi - tilapię. Wiele farm, na których jest hodowana, nie spełnia odpowiednich standardów środowiskowych.





PLAMIAK


Plamiak należy do ryb dorszowatych. Żywi się zwierzętami z dna takimi jak wężowidła, omułki czy wieloszczety. Dorosłe plamiaki żywią się także innymi rybami.

Plamiak może osiągać 1 metr długości i ważyć do 14 kg. Tempo wzrostu różni się w zależności od miejsca występowania – np.  plamiak z Morza Północnego osiąga dojrzałość w wieku 3-4 lat, przy długości ciała około 30 – 40 cm.

WYSTĘPOWANIE

Najwięcej plamiaków żyje w Morzu Północnym, Morzu Barentsa i wokół Islandii.

STAN

Populacje plamiaka, po wielu latach nadmiernej eksploatacji, odbudowują się. Stabilne stada występują obecnie w Morzu Północnym, oraz cieśninach Kattegat i Skagerrak.

ZALECENIA:  ZIELONE ŚWIATŁO

Kupuj śmiało plamiaka z certyfikatem MSC.

ZALECENIA:  ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Unikaj kupowania ryb mniejszych niż 35 cm, ponieważ nie miały one jeszcze szansy wydać na świat potomstwa. Filety powinny być dłuższe niż 25 cm. Zwróć także uwagę na sposób połowów - unikaj kupowania ryb łowionych metodą trałowania dennego, która powoduje ogromny przyłów innych zagrożonych gatunków.





PSTRĄG POTOKOWY


W Polsce pstrąg potokowy występuje na południu i północy kraju, w górskich rzekach i potokach Beskidów, Tatr, Sudetów, Dolnego Śląska, na Pomorzu zachodnim i Warmii i Mazurach.

Poza Polską występuje on w niemal całej Europie oraz północnej Afryce. Nieliczne populacje występują także w Azji.  Pstrąg potokowy, jak sama nazwa wskazuje, żyje w zimnych, dobrze natlenionych i dzikich (nieuregulowanych) rzekach - głównie górskich. W Polsce osiąga maksymalnie ok.. 80 cm i 5 kg
STAN

W Polsce gatunek ten jest zagrożony z powodu systematycznego niszczenia jego siedlisk poprzez postępującą zabudowę hydrotechniczną rzek górskich. W celu odbudowy zasobów pstrąga potokowego prowadzone są sztuczne zarybiania.

ZALECENIA: ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Unikaj kupowania pstrąga potokowego. Wybieraj jedynie ryby pochodzące z hodowli. W żadnym wypadku nie kupuj ryb mniejszych niż 25 cm - jeśli pochodzą z Wisły, oraz 30 cm - w przypadku ryb pochodzących z innych wód.





PSTRĄG TĘCZOWY


Pstrąg tęczowy pochodzi z wód Pacyfiku Ameryki Północnej i z Azji Północno - Wschodniej, ale został sprowadzony do Europu już w latach osiemdziesiątych XIX wieku.

Pstrąg tęczowy zaliczany jest do łososi pacyficznych. Zwany jest popularnie tęczakiem. Pstrąg tęczowy jest w Polsce wyłącznie rybą hodowlaną, a zarybianie nim wód publicznych jest nielegalne. Jego rozród w naszych warunkach klimatycznych w środowisku naturalnym jest praktycznie niemożliwy. Hodowany jest najczęściej w stawach.

ZALECENIA:  ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Hodowle ryb takich jak pstrąg tęczowy często zanieczyszczają środowisko. Ich produkcja wymaga znacznej ilości pokarmu w postaci innych ryb, co przyczynia się do nadmiernych połowów.





SIEJA/SIELAWA


Sięja i sielawa stanowią grupę niemal identycznych podgatunków ryb. Należą do rodziny łososiowatych.

W Europie występuje wiele podgatunków i form siei. Obok siei żyjącej w rzekach i jeziorach, występuje także podgatunek migrujący, tak zwana sieja rzeczna, którą spotykamy wzdłuż wybrzeża Bałtyku. W okresie tarła, podobnie jak inne łososiowate, wędruje ona do zalewów i dolnego biegu rzeki.

Sielawa jest rybą, która żyje w ławicach w dużych jeziorach i Morzu Bałtyckim. Populacje z północnego Bałtyku wpływają do rzek na rozród. Białe mięso sielawy jest smaczne i wysoko cenione. W sklepach można kupić sielawę świeżą, wędzoną i konserwowaną.

WYSTĘPOWANIE

Zarówno sieja, jak i sielawa występują w jeziorach oraz Morzu Bałtyckim. W czasie tarła wędrują do rzek.

STAN

Populacje siei i sielawy wzdłuż wybrzeża Bałtyku uległy ostatnio zmniejszeniu. Występują jednak lokalne odmiany, których populacje odbudowują się.

ZALECENIA:  ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Wybieraj sieje i sielawy pochodzące z jezior i rzek lub rybołówstwa przybrzeżnego prowadzonego na małą skalę. Nie kupuj ryb mniejszych niż 35 cm (sieja) i 18 cm (sielawa).





TURBOT


Turbot żyje na kamienistym i piaszczystym dnie na głębokości 20-70 metrów. Dojrzały płciowo turbot może osiągać 1 metr długości i 25 kg wagi.

Turbot jest drogą rybą jadalną, a ponieważ nigdzie nie występuje w dużych ilościach, stanowi cenny połów uboczny przy okazji połowu innych ryb. Często pada także ofiarą przyłowu podczas trałowania i połowów linami. Łowiony jest głównie podczas okresu rozrodczego. Samce rzadko osiągają 30 cm długości. Ponieważ to właśnie ta długość określona jest jako minimalna długość pozwalająca na połów, 9 na 10 łowionych turbotów to samice.

WYSTĘPOWANIE

Od północno – wschodniego Atlantyku aż po koło podbiegunowe, a także Bałtyk i Morze Północne. W Hiszpanii turbot jest rybą hodowlaną.

STAN

Populacja turbota w Morzu Północnym i cieśninach duńskich gwałtownie się zmniejsza. Widoczne są oznaki odbudowy zasobów turbota w Bałtyku, jednak połowy nadal prowadzone są na zbyt wysoką skalę.

ZALECENIA: ZIELONE ŻÓŁTE

Nie kupuj turbota pochodzącego z dziko żyjących populacji. Dwa razy zastanów się też, czy musisz jeść turbota hodowlanego.

Jego hodowla, ze względu na konieczność pozyskania znacznej ilości ryb na paszę, przyczynia się do przełowienia innych gatunków.





GŁADZICA


Gładzica jest charakterystyczną ryba przybrzeżną, która preferuje przede wszystkim otwarte piaszczyste i gliniaste dno od brzegu aż do około 200 m. głębokości.

Gładzica jest drapieżnikiem. Jej dietę stanowią małże, wieloszczety oraz różne skorupiaki. Jest aktywna rano oraz w nocy, większość dnia spędza natomiast zakopana w dnie. Gładzica może dożyć 50 lat, większość osobników jest jednak o wiele wcześniej wyłowiona. Eutrofizacja i zanieczyszczenia obszarów przybrzeżnych spowodowały zniszczenie wielu siedlisk tej ryby.

WYSTĘPOWANIE

Gładzica występuje wzdłuż całego zachodniego wybrzeża Europy, także w części Morza Śródziemnego, u wybrzeży Islandii, a także w Bałtyku. Najważniejsze miejsce rozmnażania się gładzić znajduje się u wybrzeży Belgii i Holandii.

STAN

Zasoby gładzicy w Morzu Północnym odbudowują się. Liczebność populacji gładzicy w Bałtyku zależy od napływu tych ryb z cieśnin duńskich.

ZALECENIA:  ŻÓŁTE ŚWIATŁO

Zasoby gładzicy odbudowują się, ale powinniśmy dać im czas na pełną odbudowę. Przede wszystkim unikajmy kupowania osobników mniejszych niż 25 cm, ponieważ ryby takie nie zdążyły jeszcze wydać na świat potomstwa. Unikajmy także kupowania filetów mniejszych niż 20 cm.

ZALECENIA:  CZERWONE ŚWIATŁO

Nie kupuj gładzic złapanych za pomocą trałowania dennego - metody połowów niszczącej dno, oraz powodującej ogromne przyłowy.





KARMAZYN


Karmazyn nazywany jest często okoniem morskim, ze względu na podobieństwo do tego gatunku. Należy on jednak do zupełnie innej rodziny ryb. Karmazyn żyje w głębokich wodach - nawet 1000 metrów pod powierzchnią, gdzie często tworzy ogromne ławice.

Ciało karmazyna jest silnie spłaszczone i osiągać może 55 cm długości i 15 kg wagi. Dojrzałość płciową osiąga w wieku 10 – 12 lat, przy długości ciała 30-  40 cm.

WYSTĘPOWANIE

Północny Atlantyk, od Spitsbergenu po wybrzeża Ameryki, a także u wybrzeży Szwecji – w cieśninie Skagerrak.

STAN

Karmazyn jest przełowiony. Mimo to w Norwegii jest nadal często sprzedawany.

ZALECENIA:  CZERWONE ŚWIATŁO

Nie kupuj tej głębinowej ryby. Powolny wzrost oraz późne dojrzewanie sprawia, że jej populacja jest szczególnie zagrożona przez nadmierne połowy.





KREWETKI TROPIKALNE


Jest wiele gatunków krewetek tropikalnych, które spotyka się na naszym rynku. Niektóre z nich są odławiane ze środowiska naturalnego, inne pochodzą z hodowli. Jednak obie metody ich pozyskiwania są niebezpieczne dla środowiska.

Dzikie krewetki poławiane są często metodą trałowania, która uszkadza dno, koralowce i inne organizmy denne. Wysokie są też połowy uboczne żółwi i innych zwierząt. Hodowle krewetek są uznawane za jedno z największych zagrożeń dla wrażliwych środowisk przybrzeżnych, takich jak lasy namorzynowe. Są one ostoją wielu różnych form życia, a tymczasem wycina się je w celu uzyskania miejsca na hodowlę krewetek.

Zarówno oznakowanie, jak też informacje o tym, jak pozyskano krewetki tropikalne, są bardzo mało precyzyjne lub w ogóle ich brak.

ZALECENIA:  CZERWONE ŚWIATŁO

Nie kupuj krewetek tropikalnych należących do rodziny Penaeidae: Penaeusmonodon, P. vannamei, P. chinnesis, P. merguiensis, Metapenaeusspp czy Macrobrachiumrosenbergi. Zamiast nich można spożywać "amaebi", duże, słodkie krewetki, których nazwa wywodzi się z języka japońskiego.





REKINY I PŁASZCZKI


Największym zagrożeniem dla rekinów i płaszczek są nadmierne połowy i polowania na rekiny w celu pozyskania ich płetw. Osobniki tych gatunków cierpią także z powodu przyłowów - miliony rekinów i płaszczek ginie co roku w sieciach przeznaczonych do połowu innych gatunków ryb.

Zarówno rekiny, jak i płaszczki rozmnażają się bardzo powoli i co roku mają tylko kilka młodych. Oznacza to, że nawet ograniczony połów może mieć negatywne skutki dla ich populacji. Wiele gatunków w efekcie przełowienia jest dzisiaj zagrożonych wyginięciem.

WYSTĘPOWANIE

Wszystkie oceany świata, niektóre gatunki także w wodach słodkich.

STAN

Wiemy zdecydowanie za mało o większości rekinów i płaszczek. Statystyki połowów dla niektórych gatunków, w tym dla żarłacza śledziowego wskazują jednak, że w ciągu ostatnich lat ich liczba dramatycznie zmalała.

CZY WIESZ, ŻE:
  • Tylko skrzydła oraz część ogona płaszczki nadaje się do bezpośredniego spożycia. Reszta ich ciała poddawana jest przeróbce na paluszki rybne oraz oleje.
  • W niektórych częściach Azji płetwy rekina uważane są za rarytas. 100 milionów rekinów ginie każdego roku w celu pozyskania płetw. Prowadzone na tak ogromną skalę połowy zaburzają stabilność populacji tych ryb, a porzucone, pozbawione płetw rekiny cierpią z powodu fanaberii ludzi.
  • Połowy rekinów i  płaszczek powodują ogromny przyłów innych gatunków – w tym ptaków morskich, delfinów i żółwi.

ZALECENIA:  CZERWONE ŚWIATŁO

Nie kupuj rekinów i płaszczek, ponieważ większość gatunków jest przełowiona. Wiele z nich już dziś jest zagrożona wyginięciem i może całkowicie zniknąć z mórz i oceanów.





SOLA


Sola jest niezwykle popularną rybą o ogromnym znaczeniu w handlu w całej Europie.

Ryba ta może mierzyć nawet 70 cm, ważyć 4 kg i żyć ponad 20 lat. W ciągu dnia leży zakopana w piaszczystym dnie, a w nocy poluje. Sola używa węchu oraz wąsów do wyczuwania ofiary nawet z dużej odległości. Bardzo rzadko zdarza się złowić solę starszą niż 10 lat.

WYSTĘPOWANIE

W Europie wzdłuż wybrzeża Atlantyku i w Morzu Śródziemnym, a także wzdłuż zachodnich wybrzeży Afryki.

STAN

Pomimo powolnej poprawy stanu zasobów soli w Morzu Północnym, gatunek ten w większości łowisk nadal jest silnie przeławiany. Ponadto metody połowów są szkodliwe dla środowiska.

ZALECENIA: CZEROWNE ŚWIATŁO

Tego gatunku nie powinniśmy kupować. W większości łowisk w Europie łowi się zbyt dużo soli. Ponadto, jest ona łowiona w sposób szkodliwy dla środowiska - metodą trałowania. Taki sposób połowów jest mało selektywny i w sieć wpada ogromna liczba młodych, niewymiarowych ryb, które są następnie wyrzucane za burtę.





TUŃCZYKI


Wszystkie gatunki tuńczyków są popularne w handlu, a wiele populacji jest przełowionych. Podczas połowów tuńczyków często ma miejsce przyłów innych organizmów - w tym delfinów i żółwi morskich!

Największy złapany dotychczas osobnik tuńczyka miał 5 metrów długości i 900 kg wagi. Obecnie tak duże osobniki to rzadkość – głównie za sprawą intensywnych połowów. Za „okaz” uważa się obecnie tuńczyki mierzące „zaledwie” ok. 3 metrów i ważące ok. 300 kg.

WYSTĘPOWANIE

Głównie tropikalne akweny Atlantyku, Pacyfiku i mórz przyległych (np. Morza Śródziemnego), ale czasem też Morze Północne i Morze Barentsa.

STAN

Wiele gatunków tuńczyka znajduje się  pod ogromną presją i jest na skraju wyginięcia.

CZY WIESZ, ŻE?

Tuńczyk błękitnopłetwy jest gatunkiem ciepłokrwistym. Dzięki bardzo szybkiemu metabolizmowi i niezwykle wydajnemu systemowi wymiany ciepła jego ciało ma wyższą temperaturę, niż otaczająca je woda. Tuńczyk błękitnopłetwy jest jedną z najszybszych ryb – może rozpędzić się do 80 km/h.

ZALECENIA: CZERWONE ŚWIATŁO

Nie kupuj tuńczyka błękitnopłetwego oraz tuńczyka żółtopłetwego. Unikaj także innych tuńczykopodobnych gatunków, takich jak miecznik,  czy merlin ponieważ są one przełowione, a część z nich wpisana jest na listę gatunków zagrożonych wyginięciem.





WĘGORZ


Węgorz ma fascynujący cykl życiowy, o którym do dziś mamy ograniczoną wiedzę. Żyje bardzo długo - najstarszy węgorz, którego napotkano, miał 88 lat.

Wszystkie węgorze odbywają tarło w Morzu Sargassowym. Młode larwy węgorza powracają do Europy niesione przez prądy Golfsztromu. Docierają do wybrzeży starego kontynentu po 3 latach. Samice wpływają wtedy do wód słodkich, podczas gdy samce często pozostają w wodach przybrzeżnych. Po 6 – 12 latach samce rozpoczynają wędrówkę na miejsca tarła w Morzu Sargassowym, podczas gdy samice czekają jeszcze wiele lat aż dojrzeją płciowo i będą mogły wyruszyć w tę samą podróż. Dlatego też to samice osiągają największe rozmiary (do 70 cm), podczas gdy samce dorastają jedynie do 40 cm. Co roku odbywa się też zarybianie węgorzem.

WYSTĘPOWANIE

Północny Atlantyk, Bałtyk i Morze Śródziemne, skąd wyruszają w górę rzek, żeby dorosnąć.

STAN

Populacje węgorza  są bardzo zagrożone, a liczba młodych węgorzy docierających do wybrzeży Europy stale gwałtownie spada. Zdaniem naukowców, populacja tych ryb jest prawdopodobnie bliska załamania. W czerwcu 2007 roku węgorz europejski został objęty ochroną w ramach Załącznika II Konwencji o Międzynarodowym Handlu Zagrożonymi Gatunkami Roślin i Zwierząt (CITES). Oznacza to, że międzynarodowy handel tymi rybami wymaga posiadania odpowiednich zezwoleń.

ZALECENIA: ZIELONE ŻÓŁTE

Nie kupuj żadnego węgorza - ani hodowlanego, ani dzikiego. W obu przypadkach pochodzą one z dzikich populacji. Hodowla węgorza polega na wyłapywaniu dzikiego narybku i hodowaniu młodych w sztucznych zbiornikach.




Ważne wskazówki:
  • Nie kupuj ryb młodocianych, które nie miały jeszcze szansy wydać na świat potomstwa. Trafiają one do sklepu wbrew prawu.
  • Zwracaj uwagę na to, skąd pochodzi ryba, którą chcesz kupić. Zasoby danego gatunku w jednym akwenie mogą być stabilne, podczas gdy w innym akwenie bardzo niskie.
  • Kupuj produkty rybne z ekologicznym certyfikatem. W polskich sklepach znajdziesz już produkty z certyfikatem MSC.
  • Pytaj o ryby i skorupiaki, które złapane zostały za pomocą selektywnych narzędzi połowowych. Ograniczają one tzw. przyłów, czyli łapanie w sieci przypadkowych gatunków zwierząt, takich jak morświny, delfiny, foki czy żółwie.
  • Wybieraj ryby z lokalnych połowów. Pomoże to lokalnym społecznościom, przyczyni się do rozwijania połowu na małą skalę i zmniejszy potrzeby transportu ryb. Co istotne, ryby z takiego źródła będą świeże.
  • Eksperymentuj! Kupując różne ryby i owoce morza wymuszasz na producentach większą różnorodność. Ta z kolei sprawi, że rybacy ograniczą nadmierne połowy najpopularniejszych ryb.
  • Nie wahaj się pytać sprzedawców o to, skąd pochodzi oferowany przez nich produkt rybny - nawet jeśli nie uzyskujesz odpowiedzi! Wielu z nich nie ma odpowiedniej wiedzy na temat produktów rybnych i wpływu rybołówstwa na środowisko. Pytając ich, masz szansę wpłynąć na ich postawę i zachęcić do pogłębienia wiedzy.